Nieuw in onze collectie: proeven van bekwaamheid

Drukkers en boekbinders legden vroeger een proeve van bekwaamheid af. Vaak kozen ze daarbij voor miniatuurboekjes. Het met de hand zetten van kleine loden letters en het met de hand binden van mini-formaten was extra lastig. Als je dat goed kon, wist het publiek dat ze je ook belangrijke opdrachten konden toevertrouwen. Onlangs zijn 2 van zulke proeven gekocht voor de KB.

Miniatuurboekjes

Om lid te kunnen worden van het Middelburgse boekdrukkersgilde moest een miniatuurboekje (minder dan 10 centimeter hoog) worden gemaakt. Daarvan zijn vooral 18e-eeuwse exemplaren bewaard gebleven. Proeven uit het begin van de 19e eeuw zijn zeldzamer. Een daarvan is gemaakt in Middelburg in 1805. Het is een bloemlezing van artikelen die eerder in tijdschriften hebben gestaan: Kleine tafereelen uit het menschelyk leven.

Omdat de handtekening van C. Adriaanse Jr. voorin staat wordt aangenomen dat de drukker Cornelis Adriaanse (1752-1808) is. Hij was dus al 57 toen hij deze proef zou hebben gemaakt. Hij heeft in elk geval meer proeven in kleine formaten gemaakt, zoals hij schrijft in het voorwoord: “Met het zelfde oogmerk, waarmede ik eenige vorige Boek-formaten bewerkte, vervaardigde ik ook dit vier-en-twintigen formaat, namelyk om er my mede te oefenen in de Boekdrukkunst.”

Een andere meesterproef die we in onze collectie hebben, is die van een boekbinder. Er is geen naam of woonplaats bekend. Het jaar van ontstaan kan alleen maar geschat worden op ongeveer 1840. Het gaat hier weer om miniatuurboekjes – het zijn er zelfs niet minder dan 31 en de verzameling is opgeborgen in een minitauurboekenkast van 15 centimeter hoogte. 

De boekjes zijn niet gedrukt; ze bevatten blanco vellen (vaak gekleurd) papier. De binder toonde aan dat hij papieren bandjes kon maken, maar ook linnen en leren bandjes in verschillende kleine formaten. Sommige met gedrukte rugtitels of etiketjes. Uit de titels kunnen we de periode opmaken: na de opstelling van de Code Civil, na de oprichting van het tijdschrift De Gids en na het debuut van Victor Hugo. Sommige titels verwijzen naar deugden (Rust na arbeit), andere zijn grappig gekozen: Kunst om rijk te worden. We weten niet of de boekbinder daarin is geslaagd.

Vanaf half mei 2023 kun je de miniatuurboekjes zien in de vitrine in de leeszaal in het KB-gebouw. Je moet hiervoor een geldig lidmaatschap hebben. Na afloop van de expositie in de vitrine, zijn de boekjes aan te vragen via de catalogus en in te zien in de leeszaal bijzondere collecties.